Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trở nên khắc nghiệt, việc xây dựng các công trình bền vững và thân thiện với môi trường đã trở thành xu hướng tất yếu trên toàn cầu. Tại Việt Nam, Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) đã phát triển hệ thống tiêu chuẩn LOTUS nhằm đánh giá và chứng nhận các công trình xanh, được điều chỉnh để phù hợp với đặc thù xây dựng và điều kiện khí hậu địa phương. Đây là hệ thống chứng nhận đầu tiên dành riêng cho thị trường Việt Nam, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong ngành xây dựng bền vững.

Định nghĩa chứng nhận LOTUS

LOTUS là hệ thống tiêu chí công trình xanh đầu tiên được phát triển đặc biệt cho thị trường xây dựng tại Việt Nam, do Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) thiết kế và thực hiện. Đây là một hệ thống chứng nhận tự nguyện, được công nhận quốc tế và nổi bật với các tiêu chuẩn khắt khe về bền vững môi trường và thực hành trách nhiệm xã hội.

Điểm đặc biệt của LOTUS so với các chứng nhận quốc tế khác nằm ở việc nó kết hợp chặt chẽ các quy chuẩn xây dựng của Việt Nam và các tiêu chuẩn quốc tế. Tiêu chuẩn này đặt mục tiêu khuyến khích và hướng dẫn việc thiết kế, xây dựng và vận hành các công trình hiệu quả năng lượng, tiết kiệm tài nguyên và thân thiện với môi trường, đồng thời nâng cao sức khỏe và tiện nghi cho người sử dụng. 

Kể từ khi ra mắt vào năm 2010, đã trải qua nhiều lần cải tiến và cập nhật, với phiên bản mới nhất là LOTUS NC V3 phát hành vào tháng 4/2019, LOTUS hiện có 7 công cụ đánh giá, giúp áp dụng cho hầu hết các loại hình dự án, từ công trình xây mới, công trình hiện hữu, đến hoàn thiện nội thất và nhà ở.

Qua việc áp dụng LOTUS, các chủ đầu tư không chỉ đóng góp vào việc bảo vệ môi trường mà còn tạo ra các không gian sống và làm việc bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.

2. Đối tượng áp dụng của tiêu chuẩn LOTUS

LOTUS có thể được áp dụng cho đa dạng các loại hình công trình xây dựng tại Việt Nam, bao gồm:

• LOTUS NC V3: Áp dụng cho các dự án xây mới hoặc cải tạo quy mô lớn (tổng diện tích sàn từ 2.500m² trở lên).
• LOTUS BIO: Dành cho các công trình hiện hữu đang vận hành, đánh giá hiệu quả sử dụng tài nguyên trong quá trình vận hành.
• LOTUS Homes: Hướng tới các công trình nhà ở riêng lẻ, giúp giảm thiểu tác động của các khu dân cư đến môi trường.
• LOTUS Small Buildings: Áp dụng cho các dự án phi nhà ở với tổng diện tích sàn nhỏ hơn 2.500m².
• LOTUS Interiors: Dành cho các công trình đã hoàn thiện nội thất, chủ yếu tập trung vào thiết kế nội thất thân thiện với môi trường.
• LOTUS Small Interiors: Dành cho các công trình đã hoàn thiện nội thất với diện tích sàn dưới 1.000m².

3. Mục tiêu của chứng nhận LOTUS

Chứng nhận LOTUS không chỉ tập trung vào các yêu cầu kỹ thuật, mà còn hướng đến một tầm nhìn lớn hơn: thay đổi nhận thức và hành động của cộng đồng xây dựng để thúc đẩy phát triển bền vững. Cụ thể, LOTUS hỗ trợ các mục tiêu sau:

• Thiết lập mục tiêu bền vững: Hỗ trợ các chủ đầu tư trong việc lập kế hoạch và triển khai dự án xây dựng xanh, bền vững với chi phí vận hành tối ưu.
• Hướng dẫn và đánh giá hiệu quả: LOTUS giúp chủ đầu tư kiểm soát các yếu tố tác động môi trường của dự án, đồng thời đo lường tính bền vững qua các giai đoạn thiết kế, thi công và vận hành.
• Cung cấp thông tin minh bạch: LOTUS là một chứng nhận độc lập, cung cấp các thông tin rõ ràng và minh bạch cho người tiêu dùng về mức độ xanh và bền vững của các công trình.
• Khuyến khích cải tiến: Tiêu chuẩn LOTUS tạo điều kiện cho các công trình áp dụng các giải pháp sáng tạo, mang lại hiệu suất vượt trội, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường.

Chèn pdf vật liệu xanh

4. Hệ thống tiêu chí đánh giá trong LOTUS

Hệ thống LOTUS NC V3 bao gồm 7 nhóm tiêu chí chính, trong đó 6 nhóm là tiêu chí bắt buộc và 1 nhóm tiêu chí tự nguyện. Cụ thể, các tiêu chí này bao gồm:

Nhóm tiêu chí bắt buộc

Năng lượng

Đặt ra các tiêu chuẩn về hiệu quả sử dụng năng lượng tối thiểu và khuyến khích áp dụng năng lượng tái tạo. Các dự án đáp ứng tiêu chí này có thể đạt tối đa 32 điểm.

Nước

Tập trung vào các giải pháp giảm thiểu lượng nước tiêu thụ thông qua thiết bị tiết kiệm nước, tái sử dụng nước mưa và các phương pháp thiết kế cảnh quan thân thiện với môi trường.

Vật liệu và tài nguyên

Khuyến khích việc sử dụng vật liệu bền vững, tái chế và giảm thiểu chất thải trong quá trình xây dựng. Các dự án cũng được khuyến khích hạn chế sử dụng bê tông và giảm thiểu nhu cầu xử lý rác thải xây dựng.

Sức khỏe và tiện nghi 

Đảm bảo chất lượng môi trường bên trong công trình, bao gồm yêu cầu về chất lượng không khí, hệ thống thông gió, ánh sáng tự nhiên và các yếu tố khác giúp nâng cao sức khỏe và hiệu suất làm việc của người sử dụng.

Địa điểm và sinh thái

Khuyến khích việc lựa chọn và quản lý địa điểm xây dựng thân thiện với môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái xung quanh. Điểm này bao gồm các yếu tố như thiết kế cảnh quan phù hợp, áp dụng giao thông bền vững và giảm thiểu hiệu ứng đảo nhiệt.

Quản lý 

Hỗ trợ các giải pháp quản lý thông minh như thiết kế tích hợp, sử dụng công nghệ BIM và các phương pháp quản lý tòa nhà hiệu quả, giúp tối ưu chi phí vận hành.

Tiêu chí tự nguyện

Hiệu năng vượt trội (Bonus)

Các dự án có thể đạt tối đa 8 điểm thưởng nếu áp dụng những giải pháp tiên tiến vượt trội hoặc các công nghệ mới nằm ngoài phạm vi tiêu chuẩn LOTUS.

4. Các cấp độ chứng nhận của LOTUS

Chứng nhận LOTUS bao gồm 4 cấp độ đánh giá, dựa trên số điểm các dự án đạt được qua các tiêu chí bắt buộc và tự nguyện:

• LOTUS Certified: Dự án đạt ít nhất 40% tổng số điểm (không bao gồm điểm thưởng).
• LOTUS Silver (Bạc): Dự án đạt tối thiểu 55% số điểm.
• LOTUS Gold (Vàng): Dự án đạt từ 65% tổng số điểm.
• LOTUS Platinum (Bạch kim): Dự án đạt ít nhất 75% số điểm.

5. Quy trình đăng ký chứng nhận LOTUS

Đạt chứng nhận LOTUS cho một công trình yêu cầu tuân thủ theo các tiêu chuẩn bền vững và đảm bảo quy trình rõ ràng qua các bước sau:

Bước 1: Lựa chọn Hệ thống Đánh giá và Nghiên cứu Khả thi

Trong giai đoạn đầu, đội ngũ dự án cần xác định hệ thống đánh giá LOTUS phù hợp với loại hình và quy mô dự án. VGBC đã phát triển nhiều hệ thống như LOTUS NC (cho công trình xây mới), LOTUS BIO (cho công trình hiện hữu), LOTUS Homes (cho nhà ở cá nhân), và các hệ thống khác phù hợp cho nhiều quy mô và chức năng khác nhau. Đội ngũ dự án cần xem xét các yêu cầu cụ thể của dự án, như tiết kiệm năng lượng, nước và khả năng giảm thiểu tác động môi trường, để xác định các tiêu chí xanh cần thiết.

Đồng thời, việc đặt ra mục tiêu xanh từ giai đoạn này là điều quan trọng. Mục tiêu này bao gồm mức chứng nhận dự kiến (Bạch Kim, Vàng, Bạc hoặc Chứng nhận Thường), tỷ lệ tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm nước, và các chỉ tiêu khác như chất lượng không khí và khả năng tiếp cận cho cộng đồng.

Để đảm bảo mục tiêu xanh khả thi, đội ngũ dự án nên tổ chức một workshop “xanh” (eco-charrette) với các bên liên quan trong dự án, bao gồm nhà thầu, đơn vị vận hành và các chuyên gia tư vấn xanh (như tư vấn mô phỏng năng lượng, thiết kế thụ động, và đánh giá tác động môi trường). Tại đây, các bên sẽ cùng đánh giá tính khả thi của các tiêu chí LOTUS, lựa chọn các tiêu chí phù hợp và đề xuất những giải pháp mang lại lợi ích bền vững tối đa.

Bước 2: Đăng ký Dự án với VGBC

Khi xác định được tiêu chí đánh giá và hoàn thành các bước nghiên cứu ban đầu, đại diện dự án sẽ đăng ký dự án với VGBC thông qua mẫu đăng ký chính thức. Đội ngũ cần nộp các khoản phí đăng ký và đánh giá để khởi động quy trình chứng nhận. 

Sau khi đăng ký thành công, dự án sẽ nhận mã PIN (Project Identification Number) để theo dõi tiến trình chứng nhận. Đồng thời, thông tin về dự án sẽ được cập nhật trên trang Danh mục Dự án LOTUS của VGBC.

Sau khi hoàn thành đăng ký, đội dự án được cung cấp quyền truy cập vào Tập Hồ sơ Trình nộp LOTUS, bao gồm các biểu mẫu, thư mục, hướng dẫn cần thiết, công cụ quản lý và các công cụ tính toán hỗ trợ việc nộp hồ sơ. VGBC cũng chỉ định một đại diện làm cố vấn để hướng dẫn dự án và giải đáp mọi câu hỏi về các tiêu chí LOTUS.

Bước 3: Thiết kế và Trình nộp Hồ sơ Thiết kế

Trong quá trình thiết kế, đội dự án nên phối hợp với các chuyên gia tư vấn công trình xanh để đảm bảo thiết kế đạt được các tiêu chí LOTUS từ giai đoạn thiết kế cơ sở. Những chuyên gia tư vấn này có thể bao gồm chuyên gia về năng lượng, MEP (cơ điện nước), và thiết kế kiến trúc xanh.

Giai đoạn này đòi hỏi đội ngũ sử dụng các giải pháp thiết kế thụ động (passive design), chẳng hạn như tối ưu hóa thông gió tự nhiên, ánh sáng tự nhiên, và cách nhiệt, để giảm thiểu nhu cầu năng lượng. Các mô phỏng năng lượng cần được tiến hành để đánh giá hiệu quả của các giải pháp xanh và điều chỉnh nếu cần thiết. Hồ sơ thiết kế sẽ bao gồm các giải pháp và tài liệu hỗ trợ để trình nộp cho VGBC.

Bước 4: Đánh giá Hồ sơ Thiết kế

Sau khi hoàn tất thiết kế, đại diện dự án có thể lựa chọn trình nộp hồ sơ thiết kế cho VGBC để đánh giá sơ bộ. Đây là giai đoạn quan trọng giúp đội dự án có cơ hội điều chỉnh các giải pháp thiết kế xanh trước khi thi công.

Đại diện dự án sẽ nộp Mẫu Thông báo ngày dự kiến trình nộp hồ sơ cho VGBC. Trong vòng 8 tuần kể từ khi nhận được hồ sơ hoàn chỉnh, VGBC sẽ tiến hành đánh giá và gửi lại Báo cáo Kết quả Đánh giá. Nếu đạt yêu cầu, VGBC sẽ cấp Chứng nhận LOTUS Tạm thời, có hiệu lực trong 18 tháng từ ngày hoàn công của dự án.

Bước 5: Thi công và Trình nộp Hồ sơ Hoàn công

Trong giai đoạn thi công, nhà thầu phải phối hợp chặt chẽ với đơn vị thiết kế và tư vấn xanh để đảm bảo các giải pháp xanh được thực hiện đúng theo kế hoạch. Các thành viên đội ngũ dự án cần có sự phân công rõ ràng trong việc thu thập bằng chứng và chuẩn bị hồ sơ hoàn công để đảm bảo công trình được chứng nhận theo tiêu chuẩn LOTUS.

Bước 6: Đánh giá Hồ sơ Hoàn công

Sau khi công trình hoàn tất, đội dự án sẽ trình nộp Hồ sơ Hoàn công để VGBC tiến hành đánh giá. Giai đoạn này bao gồm các bước kiểm tra như sau:

1. Kiểm tra hồ sơ trình nộp:

VGBC sẽ rà soát sơ bộ hồ sơ để đảm bảo đầy đủ các tài liệu cần thiết. Nếu thiếu sót, đại diện dự án sẽ được yêu cầu bổ sung bằng chứng hoặc giải thích chi tiết.

2. Chỉ định chuyên gia đánh giá: 

VGBC thành lập một ủy ban chuyên gia, bao gồm quản lý dự án của VGBC, các chuyên gia kỹ thuật và chuyên gia độc lập, để đánh giá hồ sơ theo yêu cầu kỹ thuật LOTUS.

3. Phản hồi và điều chỉnh hồ sơ: 

Các ý kiến của ủy ban sẽ được gửi đến đại diện dự án, đặc biệt với những tiêu chí chưa đạt yêu cầu. Đội dự án có thể cần bổ sung thêm hồ sơ hoặc điều chỉnh nếu cần thiết. Ở giai đoạn này, thành viên của ủy ban có thể thực hiện các chuyến thăm thực địa để kiểm tra công trình.

4. Xác nhận kết quả đánh giá: 

Bản thảo Kết quả Đánh giá sẽ được soạn và kiểm tra lại bởi Ủy ban Kỹ thuật LOTUS để xác nhận tính chính xác trước khi gửi lại cho dự án.

5. Kết quả và cấp chứng nhận chính thức: 

Sau khi dự án được xác nhận đáp ứng các tiêu chí, VGBC sẽ ban hành Báo cáo Kết quả Đánh giá Chính thức trong vòng 8 tuần từ ngày trình nộp hồ sơ đầy đủ. Đại diện dự án có quyền yêu cầu phúc tra trong vòng 30 ngày nếu có thắc mắc về kết quả.

Sau đó, nếu dự án đạt đủ số điểm cần thiết cho một trong bốn mức chứng nhận (Bạch Kim, Vàng, Bạc, hoặc Chứng nhận Thường), VGBC sẽ cấp Chứng nhận Công trình Xanh LOTUS Chính thức cho công trình, đánh dấu sự hoàn tất quy trình chứng nhận LOTUS

Lợi ích khi đạt chứng nhận LOTUS

• Tiết kiệm chi phí vận hành: Các công trình đạt chứng nhận LOTUS thường tiết kiệm nước và năng lượng, giúp giảm chi phí vận hành đáng kể.
• Tăng giá trị tài sản: Các tòa nhà đạt chứng nhận xanh có thể thu hút khách thuê và nâng cao giá trị bất động sản.
• Bảo vệ môi trường: Các tiêu chuẩn của LOTUS góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường, bảo tồn tài nguyên và đa dạng sinh học.
• Nâng cao sức khỏe và hiệu suất làm việc: Môi trường làm việc xanh, thoải mái và tiện nghi giúp nâng cao sức khỏe, từ đó tăng cường hiệu suất làm việc.

Chứng nhận LOTUS đóng vai trò thiết yếu trong việc thúc đẩy xây dựng xanh và bền vững tại Việt Nam. Các tiêu chuẩn của LOTUS không chỉ bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng. Với hệ thống tiêu chuẩn và quy trình đánh giá nghiêm ngặt, LOTUS là lựa chọn lý tưởng cho các chủ đầu tư muốn đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững và thể hiện trách nhiệm xã hội trong ngành xây dựng.